🔐 تفاوت بین VPN، Proxy، Tor و Smart DNS به زبان ساده

در دنیای دیجیتال امروز که حریم خصوصی آنلاین و دسترسی به اطلاعات آزاد، به دغدغه‌ای جدی تبدیل شده، ابزارهایی مانند VPN، پراکسی، Tor و DNS هوشمند نقش مهمی در عبور از محدودیت‌ها دارند. اما این ابزارها چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟ کدام‌یک برای نیاز شما مناسب‌تر است؟

1️⃣ VPN (شبکه خصوصی مجازی)

VPN یا Virtual Private Network اتصال اینترنت شما را رمزنگاری کرده و از طریق یک سرور دیگر عبور می‌دهد. در نتیجه:

• IP شما مخفی می‌شود
• اتصال رمزنگاری شده و امن می‌شود
• می‌توانید به سایت‌های فیلتر شده دسترسی پیدا کنید

مزایا: امنیت بالا، مناسب برای بانکداری، دانلود و استریم.

معایب: سرعت کمی کمتر نسبت به اتصال مستقیم.

2️⃣ Proxy (پراکسی)

پراکسی یک واسطه ساده است که درخواست‌های اینترنتی شما را از طریق سرور خود عبور می‌دهد، اما اغلب رمزنگاری ندارد.

• IP شما پنهان می‌شود
• فقط روی مرورگر یا برنامه خاصی عمل می‌کند
• امنیت پایین‌تری نسبت به VPN دارد

مزایا: سرعت بیشتر، مناسب برای عبور موقت از فیلتر.

معایب: عدم رمزنگاری، ریسک لو رفتن اطلاعات.

3️⃣ Tor (مرورگر ناشناس)

Tor یک مرورگر خاص است که با استفاده از سیستم مسیر پیازی (Onion Routing) اتصال شما را چندلایه رمزنگاری و از چندین سرور عبور می‌دهد.

• ناشناس بودن تقریباً کامل
• استفاده گسترده توسط خبرنگاران، فعالان اجتماعی، کاربران کشورهایی با سانسور شدید
• سرعت بسیار پایین‌تر نسبت به VPN

مزایا: ناشناس‌ترین ابزار موجود.

معایب: کندی زیاد، گاهی بلاک شدن توسط سایت‌ها.

4️⃣ Smart DNS (دی‌ان‌اس هوشمند)

Smart DNS تنها ترافیک مرتبط با موقعیت جغرافیایی را از سرورهای خاص عبور می‌دهد تا قفل محتوایی را دور بزند. برخلاف VPN:

• اتصال شما رمزنگاری نمی‌شود
• IP شما تغییر نمی‌کند
• اما دسترسی به سرویس‌هایی مانند Netflix US را ممکن می‌سازد

مزایا: سرعت بالا، مناسب برای استریم.

معایب: بدون رمزنگاری، فقط برای عبور از محدودیت محتوایی.

📊 جدول مقایسه کلی

ویژگی	VPN	Proxy	Tor	Smart DNS
رمزنگاری اتصال	✅ بله	❌ نه	✅ چندلایه	❌ نه
تغییر IP	✅ بله	✅ بله	✅ بله	❌ خیر
سرعت اتصال	⬆ متوسط	⬆ زیاد	⬇ بسیار پایین	⬆ بسیار زیاد
مناسب برای	بانک، استریم، امنیت	وب‌گردی ساده	ناشناس بودن کامل	دور زدن محدودیت مکانی

🎯 کدام ابزار برای شما مناسب‌تر است؟

✔️ اگر به دنبال امنیت و حفظ حریم خصوصی هستید: VPN انتخاب مناسبی است.
✔️ اگر تنها به دنبال دور زدن سریع فیلترینگ هستید: Proxy کفایت می‌کند.
✔️ اگر در کشوری با سانسور شدید هستید یا ناشناس بودن برایتان حیاتی است: Tor را امتحان کنید.
✔️ اگر فقط می‌خواهید محتوای قفل شده جغرافیایی ببینید: Smart DNS انتخاب خوبی است.

🌐 در دنیایی که دسترسی آزاد به اطلاعات محدود شده، شناخت ابزارهای دور زدن فیلترینگ می‌تواند به شما کمک کند آگاهانه‌تر، امن‌تر و سریع‌تر در فضای مجازی حرکت کنید.